فسخ ۳۴ (خیار تبعض صفقه ۱)
0 بازدید
zendegi.office 5 دنبال کننده Soundtrack : Pink Flamenco , Artist : Doug Maxwell (NON-COPYRIGHT from youtube Audio library) در دو برنامه شماره 27 فسخ 5 (خیار مجلس) و برنامه شماره 28 فسخ 6 (خیار حیوان) در بیان مسائل حاشیه ای خیار مجلس و خیار حیوان تعریف کلی اشتباهی از خیار تَبَعُّض صَفقِه ارائه شد ، که به ترتیبی که در ادامه بیان خواهد شد اصلاح می گردد. تَبَعُّض به معنای بعض بعض شدن ، تکه تکه شدن و صَفقِه به معنای صدای دست دادن ، معامله و کالا می باشد. چنانچه کالا یا ثمن قرارداد ، تجزیه پذیر به تعداد مختلف بوده یا اینکه کالا و ثمن قرارداد تجزیه ناپذیر به تعداد مختلف نبوده لیکن قابل تقسیم به سهم متعددی باشد. اگر پس از انعقاد قرارداد ، نسبت به بخشی از کالا یا ثمن ، قرارداد صحیح و برقرار بوده ، لیکن نسبت به بخشی دیگر قرارداد باطل بوده یا منحل گردد. به بیان دیگر قرارداد به دو بخش صحیح و باطل یا منحل تقسیم گردد. اگر خیارات فسخ از طرف متضرر ساقط نشده باشد ، طرف متضرر نسبت به قسمت صحیح قرارداد ، خیار تَبَعُّض صَفقِه دارد. چرا که قسمت باطل یا منحل قرارداد اثر حقوقی نداشته و چیزی به تملک طرف متضرر درنیامده ، پس فسخ قرارداد باطل یا منحل معنا ندارد. در صورت اعمال خیار تَبَعُّض صَفقِه توسط طرف متضرر و فسخ قرارداد ، عوضین (کالا و ثمن) قرارداد بین طرفین قرارداد مسترد می گردد. اما چنانچه طرف متضرر به استناد خیار تَبَعُّض صَفقِه قرارداد را فسخ نکند. آنگاه باید طبق فرمولی ارزش قسمت باطل یا منحل قرارداد محاسبه و به طرف متضرر مسترد گردد. مثلاً چنانچه در قرارداد مشارکت در ساخت ، سازنده بدون تایید مالک ، تمام یک واحد آپارتمانی را که با مالک شریک است پیش فروش کند. در این صورت قرارداد نسبت به سهم سازنده صحیح و نسبت به سهم مالک باطل می باشد. در این مثال اگر خیارات فسخ طی قرارداد پیش فروش از پیش خریدار ساقط نشده باشد ، پیش خریدار حق فسخ بخش صحیح قرارداد به استناد خیار تَبَعُّض صَفقِه را خواهد داشت. البته پیش خریدار می تواند خیار تَبَعُّض صَفقِه را اعمال نکرده و طبق فرمول یا توافق با پیش فروشنده ارزش قسمت باطل یا منحل را باز پس بگیرد. و به این نکته نیز باید توجه داشت که چنانچه بخش صحیح قرارداد به عللی از قبیل فاقد ارزش یا غیر قابل استفاده بودن قابل معامله نباشد. ممکن است تمام قرارداد منفسخ گردد. 1- خیار تَبَعُّض صَفقِه مختص عقد غیر معوض (ماده 441 قانون مدنی و رای وحدت رویه شماره 54 - 13/10/1351) خیار تَبَعُّض صَفقِه مخصوص عقود معوض بخصوص معوض مغابنه ای می باشد. عقد معوض مغابنه ای ، قراردادی است که مالکیت دو چیز با ارزش برابر بین دو طرف قرارداد منتقل می گردد. به این معنا که هدف اصلی و نتیجه نهایی قرارداد انتقال مالکیت دو چیز بین دو شخص است و طی آن قرارداد مالکیت آن دو چیز بین دو طرف قرارداد مورد داد و ستد قرار می گیرد. و سود بیشتر یک طرف قرارداد به منزله سود کمتر طرف دیگر قرارداد است. به این ترتیب در عقد معوض مغابنه ای ، طرف اول قرارداد مالکیت چیزی متعلق به خود را به طرف دوم انتقال می دهد و متقابلاً باید طرف دوم مالکیت چیزی با ارزش برابر متعلق به خود را به طرف اول انتقال دهد. مانند قرارداد خرید و فروش املاک که ملک با ثمن عوض شده و تعادل عوضین یعنی ملک مورد معامله و ثمن معامله از ارکان اصلی قرارداد است. بنابراین در قراردادهای غیر معوض که دو چیز با هم عوض نمی شوند چنانچه بخشی از قرارداد باطل یا منحل گردد ، خیار تَبَعُّض صَفقِه ایجاد نخواهد شد. 2- جهل صاحب خیار تَبَعُّض صَفقِه (ماده 443 قانون مدنی) یکی از شرایط ایجاد خیار تَبَعُّض صَفقِه ، آگاه نبودن طرف متضرر نسبت به باطل بودن بخشی از قرارداد است. بر این اساس در صورتی که طرف متضرر از باطل بودن بخشی از قرارداد آگاه باشد ، طبق قاعده اقدام ، عمل طرف متضرر اقدام بر علیه حقوق و منافع خود محسوب شده و بنابراین حق فسخ قرارداد به استناد خیار تَبَعُّض صَفقِه را نخواهد داشت. اما باید توجه داشت که آگاهی طرف متضرر به باطل بودن بخشی از قرارداد ، هر چند باعث سقوط خیار تَبَعُّض صَفقِه بوده ، لیکن مانع طرف متضرر در مطالبه باز پس گرفتن ارزش قسمت باطل قرارداد و برابر سازی ثمن معامله با بخش صحیح قرارداد نخواهد بود.